BİR İLETİŞİM BİÇİMİ OLARAK KARİKATÜR

    Çok sayıda anlamı olan ve anlam çağrıştıran iletişimi, genel olarak bireyler arasındaki duygu, düşünce ve bilgi aktarım süreci olarak tanımlamamız mümkündür.İletişim, yaşamın her anında ortaya çıkan kişisel ya da grup olarak yapılan bir etkinliktir.
    Yapılan küçük bir mimikten, uydular aracılığıyla gerçekleşen kıtalar arası haberleşmeye kadar çok geniş bir daire içinde ele alınabilecek iletişimde karikatürün bir ileti (mesaj) olarak önemi yadsınamaz.İnsanlar iletişim kurabilmek için değişik semboller kullanırlar.Duygu ve düşünceler daha çok harf dediğimiz işaretlerin oluşturduğu kelimelerle ifade edilmeye çalışılmış ve yazı dili gelişmiştir.Ancak bütün anlatımlarda bu yazı dili tek başına yeterli olmamış resim, müzik, edibiyat vb. sanat dalları ortaya çıkarak özellikle duygu aktarımında büyük roller üstlenmiştir.
    Acaba ilk çağlarda yaşayan insanları mağara duvarlarına bir bakıma ilk karikatürler diyebileceğimiz çizgileri yapmaya zorlayan neydi? Niçin böyle bir şeye ihtiyaç duydular? Birtakım duygu ve düşünceleri söz ile anlatamadıkları için mi? Birbirleriyle daha iyi bir iletişim kurabilmek için mi?
     Bu soruları çoğaltmak mümkündür.Kaldı ki bu insanlar yüzyıllar öncesi bıraktıkları duvar resimleriyle bugünün insanıyla iletişim kurup bazı iletileri aktarmışlardır.Buradan hareketle bugünün karikatürcüsünün de çizgi yoluyla verdiği mesajların yüzyıllar sonrası insanına ulaşabilmesi olası görünmektedir.Bu da iletişim aracı olarak diğer sanat dallarına göre daha güçlü ve çekici mesajlar verebilen karikatür sanatının, kaynak olarak da karikatürcünün ne denli önemli ve kalıcı olduğunu vurgulamaktadır.
    Evrensel açıdan karikatürü ele aldığımızda özellikle son dönemlerde yazısız karikatürün yaygınlaşmasıyla dünya çizerleri arasında karikatür, ortak bir dil hâline gelmiştir.
    Kültürleri, dilleri, dinleri, ekonomik ve siyasal yapıları farklı karikatürcüler hem birbirleriyle hemde farklı toplumlarla rahatça iletişim kurmaya başlamışlardır.Türk karikatürcülerinin uluslararası alanda çeşitli başarılar elde etmeleri ve adlarını duyurmaları bu iletişim sürecinde etkin bir şekilde yer aldıklarının göstergesidir.
     Bir insan diğer yabancı dilleri ne kadar iyi öğrenirse de ana dilinde kurduğu iletişim kadar o dillerde tam anlamıyla sağlıklı bir iletişim kuramaz.Her dilin kendi yapısından kaynaklanan farklılıklar, şive, telaffuz, vurgu ve tonlama gibi konuşma diline özgü önemli anlam belirleyici ögeler yabancı bir dille iletişimi zorlaştıran ögelerdir.
     Bütün bu olumsuzlukları bir an için bir kenara bıraksak bile kişinin öğrenebileceği yabancı dil sayısı sınırlıdır.Dolayısıyla bütün dünya ile yabancı diller öğrenerek doğrudan bir iletişim kurabilkmek imkân dâhilinde değildir.
      Fakat farklı toplumlardan ya da farklı gruplardan insanlar bir karikatüre baktığında o toplumun dilini hiç bilmeseler de verilemek istenen iletiyi rahatlıkla anlayabilir ve yorum yapabilirler.Bu anlamda Türk karikatürünün önemli isimlerinden Nezih Danyal'ın Karikatür Vakfı Etkinlikleri içerisinde zaman zaman gerçekeleştirdiği Farklı Uluslardan Sergiler Projesi de karikatürün bütün insanlara ulaşabilen iletişim gücünün yararlanılması bakımından son derece önemlidir.
       İletişim; kişiler arası, toplumlar arası ya da birey ile toplum arasında oluşan bir süreçtir.Bir kişinin toplumla yüzyüze kurduğu iletişimde ulaşabileceği insan sayısı sınırlıdır.Ancak karikatürcü uygun zemin oluştuğunda çizgileriyle bütün dünya insanlarına seslenme olanağı bulmaktadır.
       Karikatürün iletişimle olan ilişkisi ve iletişimdeki yerı çok farklı boyutlarda ele alınabilir.Bu konunun değişik açılardan irdelenmesi şüphesiz ki hem karikatürcü hem karikatür hem de toplum açısından son derece önem taşımaktadır.

                                         
                                                     Yazar: Hakkı USLU
                                        PC'de Yazan: Furkan TATLI (FoXXoY)